Paseban Kemangi
Nalika
Sultan Agung arep perang ngalawan Walanda ing Batavia, kabeh Adipati,
Tumenggung lan para penggedhe kerajaan nganakake rembugan ing kerajaan
Mataram. Banjur nemtukake panglima perange. Kang dipilih miturut
kasepakatan mau yaiku Tumenggung Bahurekso, Adipati Kendal uga dadi
Gubernur Pesisir Laut Jawa.
Bahurekso
banjur nganaake rembugan kanggo persiapan perang nglawan Walanda.
Dheweke ora milih tlatah ing pendhapa kadipaten, amarga tlatah sing
dienggo rembugan kudu dirahasiakake. Banjur dipilih tlatah ing
satengahing sawah, penere ing ngisor wit gedhe. Wit kuwi ing jaman saiki
diarani “wit kemangi”.
Wit
kuwi mapane ing tengah sawah (yen saiki neng tengah makam), Desa
Jungsemi Kecamatan Kangkung. Wit kemangi kuwi awujud wit kang lurus
mendhuwur kaya dene payung. Nalika para paseban nganakake rembugan ing
kana, ora bisa didelok marang wong liya amarga dipayungi dening wit
kemangi. Dipayungi tegese dipegeri nganggo “oyot mimang” kang ditandur
dening Tumenggung Rajekwesi utawa Ki Gedhe Kemangi supaya ora bisa
didelok dening telik sandine Walanda. Amarga mangkono, panggonan kuwi
dijaga kanthi temen. Ora mung semono, ing kono uga dijaga kanthi cara
batin lan spiritual.
Miturut
crita tutur, oyot mimang asale saka ayat Al Qur’an. Oyot asale saka
ayat. Dene mimang dijupukake saka ayat kursi. Ing ayat kursi ana pitung
tembung “Ma”, satembung “Min” lan satembung “Man”.
Nalika
semono panggonan kang tumuju ing paseban kemangi rame banget, amarga
akeh wong dhuwuran lan leluhur Mataram tumuju ing kana. Ing saben
panggonan dijaga dening para punggawa kang asale saka kadipaten Kendal.
Nalika arep menyang paseban kemangi, ora bisa padha langsung tumuju ing
kana. Ananging padha leren dhisik ing Padhepokan Laduni Faqoh, sing duwe
Tumenggung Rajekwesi. Ing padhepokan kono nduweni daya spiritual kang
gedhe banget. Panggonan kuwi diarani desa Depok utawa Sukodadi (saiki).
Tumenggung
Rajekwesi lan Kyai Akrobudin kang direwangi dening santri-santrine
ngladeni wong-wong ndhuwuran uga prajurit sing jumlahe akeh banget.
Dheweke uga nyiapake sangu nalika perang ing Batavia. Ananging ana
masalah babagan ngileni sawah. Panggonan kang diliwati kali sing digawe
dening Tumenggung Rajekwesi lan Kyai Akrobudin, dijenengi desa Kaliyoso.
Para
pimpinan punggawa sing arep budhal perang menyang Batavia diwenehi
arahan dening panglimane kang kumpule ing paseban kemangi. Ing kana akeh
prajurit kang mlebu metu ning kemangi. Panggonan kuwi diarani Tlahab
utawa Tlahaban.
Para
punggawa sing arep perang diatur lan ora entuk nyedhaki Paseban
Kemangi. Amarga wis ana panggonan dhewe yaiku ing sakiduling Paseban
Kemangi, cedhak wit laban kang gedhe ing panggonan kono, para punggawa
nglengkapi sanjata perang. Wit laban didadeake panggonan, sing diarani
desa Laban. Sing nanggung jawabi para punggawa babagan pangan yaiku Kyai
Syafrudin.
Dalan
sing kanggo liwat tumuju paseban kemangi yaiku jalur lingkar ning lor
lan uga bisa lewat wetan (lewat darat). Panggonan kuwi dijaga dening
punggawa kang asale saka Pekalongan, pimpinan Kyai Tumenggung Panjirejo,
ajudan Tumenggung Mandurejo, Adipati Pekalongan. Panggonan jagan kuwi
saiki dijenengi Desa Rejo utawa Rejosari.
Perang
ning Batavia banjur kedadean. Ananging nalika para penggedhe saka
Paseban Kemangi padha gugur, isih ana wong tuwa sing ora gelem melu
perang menyang Batavia, sanajan ilmu sing diduweni dhuwur. Wong tuwa mau
ora tega ndelok peperangan. Dheweke banjur njaluk ijin njaga bekas
panggonan paseban saka telik sandi Batavia. Panggonan paseban mau ana
ing pucuk laut lan panggonan kuwi bisa kanggo sawah, panggonan kuwi
banjur diarani Jungsemi.
Panggonan
kuwi banjur dikramatake. Amarga ora sembarang wong sing bisa mlebu ing
kono. Banjur ana kesapakatan yaiku yen para wong ndhuwuran arep bali
ning Mataram, panggonan sing gawe temon yaiku tetep ning Kemangi. Kyai
Lasidin banjur diutus kanggo njaga Jungsemi.
Akeh pusaka tokoh Mataram sing disimpen ning Kemangi, klebu cambuk Amal Rasuli weke
Tumenggung Rajekwesi utawa Raden Sembara. Amarga mengkono, Kyai Lasidin
uga mageri lan nandur pusaka ing Kemangi. Kyai Lasidin pesen yen arep
khaul, kudu ning dina Jum’at kliwon wulan Asyura. Nanging yen ing wulan
kuwi ora ana dina Jum’ate, khaul bisa dilaksanakake ing wulan Maulud
utawa Rabiul Awal. Kyai Lasidin uga pesen supaya nyembelih wedhus sing
wulune abang lan ing bengkekane ana werna putihe kaya dene sabuk. Kuwi
lambang saka negara Indonesia arupa gendera abang putih.
Ing
khaul-khaul saben telung tahun, Kyai Lasidin nyaranake supaya nyembeleh
kebo bule. Kuwi kanggo peringatan wong-wong enom supaya waspada dening
solah bawane wong-wong sing pakulitan bule.
Ing
paseban kemangi, ana wong wadone loro yaiku Nyai Damariyah, adhine
Pangeraang Karang Anom, lan Nyai Turunsih. Nyai Damariyah iku garwane
Pangeran Sambong. Dheweke banjur dedonga kanthi khusuk supaya
gandhulaning atine bisa slamet nglaksanakake tugas perang ing Batavia.
Dheweke dedonga ing pinggir laut ing ngisor pandhan. Amarga mangkono,
Nyai Damariyah luwih dikenal kanthi Nyai Pandansari utawa Sri Pandan.
Dene
Nyai Turunsih tapa ing kulon. Panggonan sing dinggo tapa mau, saiki
diarani hilir Kali Turunsih, sing nduweni akar bakal cerita asal-usule
desa Sendang Sekucing.
Sing
diarani paseban kemangi, ujude saiki yaiku sakgundhukan lemah kang
mirip kuburan ing satengahing sawah. Ananging sabenere paseban kemangi
iku panggonane dawa saka desa Jungsemi nganti desa Sendang Sekucing.
Panggonan-panggonan kuwi nganti saiki dianggep keramat lan akeh wong
sing ngarani angker.
Kaya
dene ceritane Dwianto,S.Pd, Kepala SMU Negeri 1 Cepiring taun 2003.
dheweke penasaran lan arep mbuktekake, yen jarene makam kemangi iku
wingit. Bareng karo bojone, dheweke nggoleki makam kemangi mau. Sanajan
dheweke durung ngerti panggonane makam, nanging dheweke ora nyerah takon
mrana-mrene. Wong-wong sing ditakoni padha njawab kanthi kaget. Uga ora
padha wani nunjuk nganggo tangan. Mung njawab kanthi omongan.
Dheweke
banjur nututi dalan sing diuduhi mau. Kira-kira 100 meter dheweke tekan
dalan sing tumuju ing makam, neng mburine banjur ana bocah cilik telu
sing lagi dolanan ning pinggir sawah. Bocah telu mau banjur nyedaki lan
takon marang dheweke. “Bapak lan Ibu apa arep lunga ning kuburaan
kemangi?” Dheweke banjur njawab, “Ya”. Bocah telu mau banjur ngeter
dheweke lan bojone ning kuburan kemangi.
Nalika
meh tekan makam, dheweke noleh memburi amarga arep ngomong matur nuwun.
Dheweke banjur kaget lan gethoke mrinding. Bocah telu mau wis ilang
kanthi cepete.
Pancen
antarane percaya lan ora percaya ngenai makam kemangi mau. Ananging
miturut cerita tutur akeh kedadeyan kang wingit ing makam kemangi,
kayata :
- Akeh bocah cilik ilang, lan ditemokake dening keluwargane ana ing satengahing sawah sing ora adoh saka kuburan kemangi. Miturut bocah-bocah sing ilang mau, dheweke ana ing kutha kang bangunane endah banget.
- Ujug-ujug ana kiriman semen kanggo mbangun mesjid sing jumlahe saktruk tronton kebak. Sawise ditampa lan didelok pengirime, jebule pengirime mau sing tau ilang ing sekitare kuburan kemangi lan wis dianggep mati.
- Sawise prastawa Mataram nyerang Walanda ing Batavia, diceritakake yen alam kemangi kuwi dienggoni dening para lelembut kang asale saka Alas Roban. Ki Ageng Penatus, omahe ing Gringsing, kang mindhah lelembut mau. Miturut cerita, tlatah kemangi ora bisa dienggoni saka keturunan Ki Ageng Penatus.
- Lan isih akeh maneh cerita-cerita sing aneh nanging nyata anane.
Alam
Kemangi sing wingit kuwi ana pengaruhe saka kekuatan ghaib kanga sale
saka “oyot miming” sing ditandur dening Tumenggung Rajekwesi utawa Ki
Gedhe Kemangi utawa Raden Sembara. Ing kono dijaga kanthi tanggung jawab
dening Tumenggung Wongsokerrto (putra Tumenggung Kertiwongso,
Tumenggung sing asale saka Jepara), sing luwih dikenal kanthi sebutan
Mbah Lasidin.
Sumber: Sastrajawa
0 komentar:
Posting Komentar